گاوها و گوساله های شیری به طور قابل توجهی تحت تأثیر شرایط تولید صنعتی قرار می گیرند که به موجب آن گوساله ها تقریباً بلافاصله پس از تولد از مادر جدا می شوند و مادرها برای افزایش حداکثری تولید شیر پرورش داده می شوند. چنین اقداماتی منجر به استرس فیزیولوژیکی و عملکرد ضعیف سیستم ایمنی در گاوها و آسیب پذیری بالای گوساله های آنها می شود.
گاوهای شیری پرتولید و گوساله‌های آنها در برابر بیماری‌های مختلف آسیب‌پذیر هستند که منجر به کاهش طول عمر آن ها می‌شود. برای حفظ سلامت مطلوب در گله، درک مکانیسم های ایمنی طبیعی، ضد عفونی و چگونگی انجام واکسیناسیون، امنیت زیستی، تغذیه، استفاده از پروبیوتیک، و شیوه های مدیریت گوساله برای حفظ و تقویت ایمنی ضروری است.
انواع سیستم ایمنی
1- ایمنی ذاتی :
در دام، مانند بسیاری از حیوانات دیگر، اولین خط دفاعی شامل پوست و غشاهای مخاطی و همچنین حذف میکروارگانیسم های مهاجم با سرفه، عطسه، استفراغ و اسهال می باشد. سلول های اپیتلیال علاوه بر ایجاد موانع مکانیکی در دستگاه تنفسی، گوارشی و دستگاه تناسلی، تعدادی از عوامل ضد میکروبی از جمله پپتیدها و دفنسین ها (Defensins ) پروتین‌های کوچک کاتیونی سرشار از سیستئین را ترشح می کنند و بنابراین نقش مهمی در پاسخ ایمنی ذاتی دارند.
2- سیستم ایمنی مخاطی :
مخاط شامل 4 جزء اصلی است:
(1) میکروبیوم
(2) لایه مخاطی
(3) سد اپیتلیال مخاطی
(4) سلول های ایمنی بافت های لنفاوی مرتبط با مخاط.
میکروبیوم برای رشد سیستم ایمنی گوساله‌های جوان و همچنین دفاع و حفظ سلامت گاو در تمام سنین حیاتی است.
راه های ارتقاء سیستم ایمنی و بهبود سلامت دام
تغذیه مناسب :
انرژی و پروتئین برای هر فرآیندی در بدن از جمله سیستم ایمنی مورد نیاز است. انرژی به عنوان ماده اصلی برای سنتز و عملکرد سلول های ایمنی می باشد، در حالی که پروتئین در تنظیم فعالیتها و به عنوان جزء ساختاری سلول ها و آنتی بادی ها عمل می کند. بدون دریافت انرژی و پروتئین مناسب، سیستم ایمنی و هر گونه پاسخ ایمنی مختل می شود.
کاهش استرس :
موقعیت های استرس زا اثرات منفی بر سیستم ایمنی بدن دارند. عوامل استرس زای رایج شامل استرس گرما/سرما، جابجایی مکرر، حمل و نقل و از شیر گرفتن می باشد. استرس طولانی مدت، مانند دمای بسیار گرم یا سرد یا پس از شیر گرفتن، می تواند پاسخ ایمنی را سرکوب کند. در طی اقداماتی مانند حمل و نقل و از شیر گرفتن،دام باید در وضعیت سلامت و تغذیه مناسب باشد.
واکسیناسیون :
دام ها باید از سلامت کافی، وضعیت تغذیه مناسب و بدون استرس یا استرس کم برخوردار باشند تا اثربخشی واکسن ها به حداکثر برسد.
کنترل پاتوژن ها :
گوساله های تازه متولد شده باید همیشه دسترسی کافی به آغوز داشته باشند. انبارهای خوراک، و مخازن آب و خوراک باید برای جلوگیری از تجمع و رشد پاتوژن‌ها به درستی تمیز شده باشند. همچنین خوراک باید از نظر کپک، رطوبت بیش از حد و سموم بررسی شود.
اثرات اثبات شده پروبیوتیک ها بر سیستم ایمنی و سایر مزایا
1- بهبود عملکرد سیستم ایمنی
2- افزایش تعداد سلول های ایمنی
3-بهبود قابلیت هضم و مصرف خوراک
4- ایجاد تعادل میکروبی روده
5- درمان اختلالات دستگاه گوارش
6-کاهش التهاب روده
7- کاهش استرس
8- کاهش عوامل بیماری زا
9- بهبود عملکرد رشد
10-کاهش اسهال
11-کاهش دفع آمونیاک
12- افزایش کیفیت شیر
پروبیوتیک ها در دام های بالغ برای هدف کارایی شکمبه، که محل اصلی هضم غذا است، انتخاب می شوند. طیف گسترده‌ای از باکتری‌های کاملاً بی‌هوازی، تک یاخته‌ها، قارچ‌های بی‌هوازی و… اکوسیستم میکروبی شکمبه را تشکیل می‌دهند که مسئول تجزیه و تخمیر 70 تا 75 درصد از اجزای خوراک است.
